به دنیایی خوش آمدید که در آن هوش کودکان فراتر از سطح علمی است و قلمرو معنوی را در بر می گیرد. ما به عنوان والدین، مربیان یا مراقبان، اغلب بر توسعه مهارت های شناختی در کودکان تمرکز می کنیم. اما در مورد پرورش هوش معنوی آنها چطور؟ امروز، ما به این می پردازیم که چگونه فلسفه برای کودکان نقش مهمی در تقویت رشد معنوی کودکان ما دارند. بیایید با هم این سفر روشنگرانه را آغاز کنیم!
هوش معنوی و برنامهٔ فلسفه برای کودکان
هوش معنوی ما را قادر می‌کند کـه امـور را همـانطـور کـه هستند، عاری از تحریفات ناهشیار، ببینـیم. در مقابـل افکـار آرزومندانـه یـا درک واقعیـت، پرورش هوش معنوی ایجاب می‌کند که با واقعیاتی هسـتی‌گرایانـه از قبیـل آزادی، رنـج، و مرگ مواجه شویم و در جستوجوی دائمی معنا باشیم. چیـزی کـه هیچگاه در دوران مدرسه از فرد خواسته نشده است، بلکه برعکس، با ترغیب دانش‌آموز بـه حفظ طوطی‌وار و بدون ارزیابی واقعی حجم سنگینی از داده‌های بدون کـاربرد در زنـدگی حقیقی، ذهن او را پر کرده‌اند.
در نظام آموزشی رایج، کودکان مرتباً از بی‌معنایی دروس مدرسه و برقرارنبودن ارتباط بین دانش عرضه‌شده در مدرسه با واقعیت‌های زندگی گلایه دارند و همین عامل بی‌میلی و فرار آنها از محیط آموزشی است و آن‌هایی هم که در این محیط می‌مانند خـود را تحت اجبـار می‌بینند.
درحقیقـت، ذهـن کودکـان همـواره در جستوجوی معناست و این وظیفهٔ مدارس، به‌منزله نهاد اصلی آموزش و پرورش تفکر کودک، است که در این تحقیق و جستوجو کودک را یاری دهد. بـرای همـین لیـپمن مدرسه را نهادی در تقویت و پرورش بنیادین تفکر افراد جامعه می‌داند.
متأسفانه توجه به پرورش ذهن کودک در طول سال‌های تحصیل اغلب به چند حیطه محدود می‌شود و بسیاری از جنبه‌های رشد انسان به زمانی پس از دوران با ارزش کودکی موکول می‌شود. تقویت هوش وجودی و معنوی از آن حیطه‌هایی اسـت کـه غالبـاً، بـا عناوین سیر و سلوک و عرفان، در دوران خردمندی یعنی بزرگسالی و حتی میانسالی به آن توجه و اقبال می‌شود، حال آنکه کاوش و میل به دانستن در این زمینـه مشخصـاً از دوران کودکی ظاهر می‌شود.
بر این اساس ذهن ما درگیر این چالش می‌شود که آیا امکان پرورش هوش معنـوی از دوران کودکی میسر است؟ و اگر چنین است، برنامه‌های آموزشی مبتنی‌بـر پـرورش تفکر تأملی، همچون برنامـه فلسـفه بـرای کودکـان، قـادر بـه پـرورش ایـن حـوزه از هوشمندی بشر است؟
فلسفه برای کودکان
آشنا کردن کودکان با فلسفه ممکن است غیر متعارف به نظر برسد، اما می تواند فوق العاده ارزشمند باشد. فلسفه برای کودکان تفکر انتقادی و خود اندیشی را از سنین پایین تشویق می کند. با بررسی سوالات اساسی در مورد زندگی، اخلاق و هستی، بچه ها درک عمیق تری از خود و دنیای اطرافشان پیدا می کنند.
درگیر شدن در بحث های فلسفی، کودکان را قادر می سازد تا افکار خود را به وضوح بیان کنند و با همدلی به دیدگاه های دیگران گوش دهند. ذهن باز و بردباری را تقویت می کند و در عین حال مهارت های تحلیلی را تقویت می کند که در پیمایش پیچیدگی های زندگی بسیار ارزشمند است. از طریق تحقیق فلسفی، کودکان یاد می گیرند که به طور مستقل در مفاهیم انتزاعی فکر کنند و کنجکاوی و خلاقیت را برانگیزند.
تشویق کودکان به زیر سوال بردن مفروضات و کشف دیدگاه‌های مختلف، حس شگفتی و فروتنی فکری را پرورش می‌دهد. فلسفه، اشتیاق به یادگیری فراتر از کتاب‌های درسی را برمی‌انگیزد، و تشنگی برای دانشی را که از مرزها فراتر می‌رود، پرورش می‌دهد. قدرت فلسفه را در شکل دادن به ذهن کودکان نسبت به هوش معنوی در آغوش بگیرید!
